Mikrobiom jelitowy odnosi się do różnorodnej populacji mikroorganizmów zamieszkujących nasze jelita. Badania sugerują, że proces starzenia powoduje dramatyczne zmiany w mikroflorze, co wiąże się z gorszym zdrowiem i słabością w starszych populacjach, jednocześnie zburzenia mikrobioty jelitowej mogą przyczyniać się do pogorszenia funkcjonowania organizmu i przyspieszenia procesów starzenia.

Dwukierunkowa wymiana sygnałów między przewodem pokarmowym a mózgiem jest niezbędna do utrzymania homeostazy ustroju. Jest ona regulowana w układzie nerwowym (ośrodkowym i jelitowym), a także na poziomie hormonalnym i immunologicznym. Zakłócenia tych sygnałów powodują zmiany w odpowiedzi na stres i w konsekwencji przyczyniają się do rozwoju choroby. Istotną rolę w utrzymywaniu równowagi układu, oś jelito-mózg odgrywają mikroorganizmy zasiedlające jelito człowieka. Nie tylko biorą udział we współtworzeniu bariery jelitowej, ale są jednym z jej najbardziej dynamicznych i kluczowych elementów [1].

Nasz mikrobiom jelitowy pełni wiele istotnych funkcji – bierze udział w metabolizmie  składników odżywczych, syntezie witamin, wzmocnieniu układu odpornościowego i utrzymaniu równowagi hormonalnej. Jednakże, wraz z wiekiem, skład i różnorodność mikroorganizmów w naszych jelitach mogą ulegać zmianom, co może prowadzić do dysbiozy – zaburzenia równowagi mikrobiomu jelitowego.

Zaburzenia mikrobiomu jelitowego w późniejszym życiu może wiązać się z różnymi negatywnymi efektami dla mózgu. Istnieją dowody wskazujące na związek między zaburzeniami mikrobiomu jelitowego a zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera i Parkinsona [2]. Ponadto, nieprawidłowości w mikrobiomie jelitowym mogą wpływać na funkcje poznawcze, nastrojowe i emocjonalne, co może prowadzić do pogorszenia pamięci, niskiego nastroju i innych problemów zdrowotnych związanych ze starzeniem się mózgu.

Z drugiej strony, mamy badania sugerujące, że zdrowy mikrobiom jelitowy może wspierać zdrowie mózgu. Dobroczynne bakterie jelitowe mogą wpływać na produkcję neuroprzekaźników, co może przyczynić się do utrzymania zdrowych połączeń nerwowych i ochrony przed neurodegeneracją.

Przełomowe badania dotyczące mikrobioty i starzenia się mózgu zostały przeprowadzone przez Boehme et al. W badaniach przeprowadzono przeszczep mikroflory kałowej od młodych (3–4 miesięcy) i starych (19–20 miesięcy) myszy dawców do starszych myszy biorców (19–20 miesięcy). Przeszczep mikroflory pochodzącej od młodych dawców odwrócił związane ze starzeniem różnice w odporności obwodowej i mózgowej, a także w hipokampie i transkryptomie starzejących się myszy biorców. Wreszcie, mikrobiota pochodząca od młodych dawców osłabiła selektywne, związane z wiekiem upośledzenie zachowania poznawczego po przeszczepieniu do starszego gospodarza. Wyniki pokazały, że mikrobiom może być odpowiednim celem terapeutycznym promującym zdrowe starzenie się [3].

Naukowcy nadal zgłębiają złożone powiązania między mikrobiomem jelitowym a starzeniem się mózgu, aby lepiej zrozumieć tę zależność. Odkrycia w tej dziedzinie mogą mieć długoterminowe konsekwencje dla zdrowia mózgu i sugerować nowe strategie terapeutyczne, takie jak stosowanie probiotyków i prebiotyków, w tym diet bogatych w błonnik pokarmowy. Takie interwencje mogą pomóc w utrzymaniu zdrowego mikrobiomu jelitowego i wspierać zdrowie mózgu w starszym wieku.

Piśmiennictwo:

1. Oziom J., Budrewicz S. Rola mikrobioty jelitowej w patogenezie i przebiegu wybranych schorzeń układu nerwowego. Polski Przegląd Neurologiczny 15 (1), 1–11 (2019)
2. Mosconi L, Murray J, Davies M, et al. Nutrient intake and brain biomarkers of Alzheimer’s disease in at-risk cognitively normal individuals: a cross-sectional neuroimaging pilot study. BMJ Open. 4(6): e004850 (2014)
3. Boehme, M., Guzzetta, K.E., Bastiaanssen, T.F.S. et al. Microbiota from young mice counteracts selective age-associated behavioral deficits. Nat Aging 1, 666–676 (2021).